1.3 Verspreiding van de sculpturen over buitenlandse particuliere collecties en musea
In 1789 vererfden zeven sculpturen uit het bezit van de Nederlands-Britse verzamelaar John Hope (1737-1784) op zijn zoon Thomas Hope (1769-1831) die ze vervolgens mogelijk naar zijn huis in Deepdene (Surrey, Engeland) overbracht. Een latere, omvangrijke ivorenverzameling in Engeland was die van Robert Goff esq. (1801-1866), woonachtig op Eaton Place in Londen. Zijn veilingcatalogus van 7 juni 1866 telt in totaal 86 kavels met 50 objecten van ivoor, 8 van palmhout en 10 van terracotta.1 Hierbij wordt vermeld dat de hele verzameling in 1862 is tentoongesteld in het ‘Loan Museum’ van het South Kensington Museum, het tegenwoordige Victoria and Albert Museum.2 Kavelnummers 2, Hagar and the angel en 3, Lot and his daughters zijn niet voorzien van een toeschrijving, maar heten evenals 21 andere ivoren ‘Italian 17th century’.3 Beide stukken [1-2] zijn in 1975 door de Duitse sculptuurkenner Christian Theuerkauff toegeschreven aan Francis van Bossuit.4
In dezelfde Londense tentoonstelling werd van Van Bossuit een vrijstaande, 42,5 cm. hoge, St. Sebastiaan [3] uit het bezit van de verzamelaar George Field (?-1893) getoond. Dit beeld werd recent herontdekt en tentoongesteld op TEFAF 2014.5 Het vroegste voorbeeld van een Van Bossuit in Duitsland zou de reeds genoemde halffiguur Judith met het hoofd van Holofernes [4] kunnen zijn, die zoals eerder vermeld ca. 1710/'11 in Dresden zou zijn gebruikt als prototype voor uitvoeringen in Böttgersteingut.6
1
toegeschreven aan Francis van Bossuit
Lot en zijn dochters
Parijs, kunsthandel Galerie André Lemaire-Albéric Froissart
2
Francis van Bossuit
De engel wijst Hagar op de bron in de woestijn (Genesis 21:17-19)
Antwerpen, kunsthandel Jan Dirven Works of Art
4
Francis van Bossuit
Judith met het hoofd van Holofernes (Judith 8-16)
Edinburgh (stad, Schotland), National Museum of Scotland, inv./cat.nr. 1882.6.1
3
Francis van Bossuit
Heilige Sebastiaan, ca. 1655-1692
New York City, kunsthandel Blumka Gallery
Sculpturen van Francis van Bossuit bevinden zich tegenwoordig in toonaangevende musea, zoals het Rijksmuseum in Amsterdam, dat behalve de hierboven genoemde reliëfs De dood van Adonis [5] en de halffiguur Luitspelende vrouw of Allegorie op de muziek [6] ook het grootste bekende beeld, de Mars [7] in zijn collectie heeft.7
5
Francis van Bossuit
Venus en de stervende Adonis, ca. 1680-1692
Amsterdam, Rijksmuseum, inv./cat.nr. BK-NM-2931
6
toegeschreven aan Francis van Bossuit
Luitspelende vrouw: allegorie op de muziek, ca. 1680-1692
Amsterdam, Rijksmuseum, inv./cat.nr. BK-NM-2933
7
Francis van Bossuit
Mars, ca. 1680-1692
Amsterdam, Rijksmuseum, inv./cat.nr. BK-1998-74
8
toegeschreven aan Francis van Bossuit
David met het hoofd van Goliath, ca. 1680-1692
Londen (Engeland), Victoria and Albert Museum, inv./cat.nr. A.3-1989
Het Victoria & Albert Museum in Londen bezit een viertal stukken: David met het hoofd van Goliath [8], Judith verbergt het hoofd van Holofernes [9], Portret van de verzamelaar Nicolaes Witsen (1641-1717) [11] en een Bacchus met twee putti [10].8 In diezelfde stad vinden we in de Wallace Collection het Toilet van Batseba [12] terwijl Batseba’s pendant, Suzanna belaagd door de ouderlingen [13] in 2011 door het J. Paul Getty Museum in Los Angeles is aangekocht. 9
9
toegeschreven aan Francis van Bossuit
Judith stopt het hoofd van Holofernes in een zak (Judith 8-16)
Londen (Engeland), Victoria and Albert Museum, inv./cat.nr. 1144-1905
10
toegeschreven aan Francis van Bossuit
Bacchus en twee putti, ca. 1680-1692
Londen (Engeland), Victoria and Albert Museum
11
Francis van Bossuit
Portret van Nicolaes Witsen (1641-1717), ca. 1680-1692
Londen (Engeland), Victoria and Albert Museum, inv./cat.nr. A.83-1936
12
Francis van Bossuit
Het toilet van Batseba; in de achtergrond David op het balkon, ca. 1680-1692
Londen (Engeland), Wallace Collection, inv./cat.nr. S263
13
Francis van Bossuit
Suzanna belaagd door de ouderlingen (Daniel 13), ca. 1680-1692
Los Angeles (Californië), Malibu (Californië), J. Paul Getty Museum, inv./cat.nr. 2011.12
In het Bayerisches Nationalmuseum in München bevinden zich de pendanten David met het hoofd van Goliath [14] en Judith met het hoofd van Holofernes [15] en Adam en Eva met de appel [16].
14
Francis van Bossuit
David met het hoofd van Goliath, ca. 1680-1692
München, Bayerisches Nationalmuseum, inv./cat.nr. 69/40
15
Francis van Bossuit
Judith met het hoofd van Holofernes (Judith 8-16), ca. 1680-1692
München, Bayerisches Nationalmuseum, inv./cat.nr. 69/41
Hoewel Van Bossuit ruim twintig jaar in Italië heeft gewerkt, zijn daar maar drie van zijn scuplturen bekend. 10 De Dode Christus beweend door een engel [17] in Florence (Museo degli Argenti) is een variant op een sculptuur die ook (een eigenhandige repliek?) in Amsterdam moet zijn geweest, aangezien een tekening ernaar door Barend Graat [18] in het prentenkabinet van het Rijksmuseum wordt bewaard.11 In Modena heeft het Museo e Galleria Estense twee reliëfs: David die Goliath onthoofdt en Judith met het hoofd van Holofernes [19-20]. Dit hoeft niet te betekenen dat Van Bossuit in deze steden heeft gewerkt, de sculpturen kunnen ook elders zijn aangekocht.
16
Francis van Bossuit
Adam en Eva met de appel, ca. 1680-1692
München, Bayerisches Nationalmuseum, inv./cat.nr. 69/42
17
Francis van Bossuit
De dode Christus beweend door een engel, na c. 1655
Florence, Museo degli Argenti, inv./cat.nr. 146 (Bargello 1879)
18
Barend Graat naar Francis van Bossuit
De dode Christus beweend door een engel, 1693
Amsterdam, Rijksprentenkabinet, inv./cat.nr. RP-T-1922-44
19
Francis van Bossuit
David die Goliath onthoofdt
Modena, Galleria Estense, inv./cat.nr. 2428 ( 1884)
20
Francis van Bossuit
Judith onthoofdt Holofernes met zijn eigen zwaard (Judith 8-16)
Modena, Galleria Estense, inv./cat.nr. 24287 ( 1884)
Notes
1 Kavels waarin het gebruikte materiaal niet wordt vermeld zijn niet meegeteld.
2 J.C. Robinson, South Kensington Museum. Italian sculpture of the Middle Ages, and period of the revival of art, 1862. Catalogue of the Special exhibition of works of art of the Medieval, Renaissance, and more recent periods, on loan at the South Kensington Museum, 5 delen, Londen 1862.
3 Het is onbekend of ook andere sculpturen die in de catalogus als ‘Italian 17th century’ zijn vermeld, werken van Van Bossuit zouden kunnen zijn, mogelijk door Goff in Italië gekocht.
4 Chr. Theuerkauff, 'Zu Francis van Bossuit (1635-1692), "beeldsnyder in yvoor"', Wallraf-Richartz-Jahrbuch 37 (1975), p. 119-182, p. 172, nrs. 17 en 18.
5 E. Schmidt, Francis van Bossuit. The third dimension, München 2014, p. 13 en 26 en passim.
6 M. Baker, ‘Francis van Bossuit, Böttger stoneware and the Judith Reliefs’, in: R. Kahsnitz en P. Volk (red.), Skulptur in Süddeutschland. Festschrift für Alfred Schädler, München 1998, p. 281-294, p. 286.
7 Sculpturen door Van Bossuit op veilingen buiten Nederland: Flora (Berlijn, 1928); Judith met het hoofd van Holofernes (Berlijn, 1910); Mars (Parijs, 1998); Suzanna en de ouderlingen (Parijs, 2008).
8 Een niet eigenhandig ivoor van Judith met het hoofd van Holofernes, dat wel duidelijk op een voorbeeld door Van Bossuit teruggaat, is ingebouwd in de voorzijde van het in het Victoria and Albert Museum bewaarde Walpole Cabinet uit 1743.
9 Zie voor detailfoto’s: www.getty.edu/art/gettyguide/artObjectDetails.
10 Theuerkauff 1975, op. cit. (noot 4), p. 121.
11 De Dode Christus beweend door een engel in het Museo degli Argenti in Florence wordt uitgebreid besproken in E.D. Schmidt, Das Elfenbein der Medici, München 2012, p. 177-183. De auteur meent dat deze sculptuur is bedoeld als hulpmiddel bij contemplatie over de dood. Mogelijk is dit de reden dat Graat deze sculptuur in 1693, kort na het overlijden van Van Bossuit in 1692, natekende. Zie ook: M. van der Hut, in: E.D. Schmidt en M. Sframeli, cat. tent. Diafane passioni avori barocchi dalle corti europee, Florence (Palazzo Pitti: Museo degli Argenti), 16 juli - 3 november 2013, p. 244-245, nr. 79.